گفتاری یا نوشتاری بودن زبان قرآن و آثار آن بر روش فهم

یکی از مباحث مطرح شده بر اساس فضای متون غربی در حوزه زبان قرآن توسط محققان مسلمان، بحث «گفتاری یا نوشتاری بودن زبان قرآن کریم» است. با توّجه به لزوم کنکاش در ویژگی های زبان قرآن کریم و تأثیر آن بر اصل فهم قرآن و روش مناسب آن و با توجّه به شبهات مهّمی که در این بحث وجود دارد، لازم است مطالعات منسجم، جامع و مستقلی در این زمینه صورت بپذیرد. این تحقیق به بررسی دقیق شاخصه های دو نوع زبان مذکور برای قرآن کریم پرداخته و به این مسئله می پردازد که آیا می توان صفت گفتاری یا نوشتاری بودن را به زبان قرآن کریم نسبت داد یا خیر. همچنین علل سبک ویژه قرآن کریم در این حیطه و آثار آن در روش فهم قرآن را تحقیق می کند. انجام بررسی ها نشان می دهد زبان قرآن کریم، نه صرفاً گفتاری و نه صرفاً نوشتاری است و ردّپایی از برخی ویژگی های این دو زبان در آن دیده می شود. قرآن کریم در فضایی مشترک با مخاطب خود و همگام با واقعیات پیش رو، اسلوبی هدایتی را برای تأثیرگذاری بر انسان اتخاذ کرده و از این رو ویژگی هایی از زبان گفتاری در آن مشهود است. از دیگر سو، فطرت همه انسان ها در ابعاد جهانی و جاودانی را مدّنظر قرار می دهد و از این رو همانند نوشتار، محدود به فضایی خاص نبوده و برخی از ویژگی های زبان نوشتاری را شامل است. از این رو، زبان قرآن را که زبانی ویژه و استثنایی است، می توان زبان «فراگفتاری ـ فرانوشتاری» نام نهاد. بر این اساس، لازم است در فهم قرآن کریم به روش فهم «گفتار» در کنار روش فهم «متن» توّجه شود و فرآیندی ترکیبی اتخاذ گردد.